المپیاد کامپیوتر چیست؟
بخشی از اهداف المپیاد کامپیوتر گسترش علوم کامپیوتر در سطح دانش‌آموزان و معلمان مقطع دبیرستان است. علوم کامپیوتر (یا علوم رایانه) رویکرد علمی و عملی به محاسبات (یا به اصلاح محدودتر شمارش) و کاربردهای آن است. یک دانشمند علوم کامپیوتر در نظری محاسبات و طراحی سامانه‌های محاسباتی تخصص دارد.
با توجه به اهداف و تعریف بالا، مراحل المپیاد کامپیوتر به نحوی طراحی شده است که در ابتدا بیش از هر چیز بر روش‌های ساده و پر استفاده‌ی شمارش تاکید دارد. پس از آن دانش دانش ریاضیات از جمله جبر و احتمال و ریاضیات گسسته مبنای دانش اولیه‌ی مورد انتظار برای موفقیت در مراحل المپیاد را تشکیل می‌دهند.
به این ترتیب، دانش برنامه‌نویسی و تخصص استفاده از رایانه، تنها ابزاری برای عملی کردن راه حل‌های طرح شده در علوم کامپیوتر هستند. بنابراین در مراحل اول و دوم المپیاد کامپیوتر این دانش تا حد کمی مورد آزمون قرار می‌گیرد.
مراحل مختلف المپیاد کامپیوتر چیست؟
- مرحله‌ی اول: یک آزمون چندگزینه‌ای برای انتخاب در سطح استانی برگزار می‌شود. تعداد شرکت کنندگان این آزمون حدود 10 هزار نفر و تعداد قبول شدگان برای مرحله‌ی بعد بین 1000 تا 2000 نفر می‌باشد.
- مرحله‌ی دوم: شامل یک آزمون تستی و یک آزمون تشریحی که در دو روز برگزار شده و برای انتخاب در سطح کشوری برگزار می‌شود. شرکت‌کنندگان این مرحله قبول‌شدگان مرحله‌ی اول هستند و تعداد قبول‌شدگان برای مرحله‌ی بعد حدود دو برابر ظرفیت دوره‌ی تابستانی (حدود 70 نفر) می‌باشد.
- آزمون مقدماتی برنامه‌نویسی: شامل یک آزمون تمرینی و دو آزمون انتخابی که در آن هر نفر یک کامپیوتر برای کمک گرفتن در حل مسائل خواهد داشت. در این مرحله پاسخ نهایی هر سوال یک عدد خواهد بود که روی برگه نوشته شده و تصحیح می‌شود. قبول‌شدگان این مرحله حدود 35 نفر برای شرکت در دوره‌ی تابستانی انتخاب می‌شوند.
- دوره‌ی تابستانی: در این دوره در کنار تدریس مطالبی از علوم کامپیوتر که در دروس دبیرستان مطرح نمی‌شوند و همچنین کلاس‌های تمرین برنامه‌نویسی و حل مساله، به طور منظم آزمون‌های تشریحی و برنامه‌نویسی برگزار می‌شود. شرکت‌کنندگان در این دوره منتخبین آزمون مقدماتی برنامه‌نویسی و همچنین دارندگان مدال نقره‌ی المپیاد کامپیوتر از سال‌های گذشته هستند که مجاز به شرکت در المپیاد باشند. در انتهای این دوره بر اساس عملکرد شرکت‌کنندگان در آزمون‌ها به ۸ نفر مدال طلا و به حدود نیمی از دیگر دانش‌آموزان مدال نقره و نیم دیگر مدال برنز داده می‌شود. برحسب عملکرد دانش‌آموزان ممکن است به فرد یا افرادی هیچ مدالی داده نشده و تنها دیپلم افتخار دریافت کنند. دانش‌آموزانی که مدال طلا کسب کرده‌اند برای انتخاب تیم ملی از شرکت در کنکور سراسری معاف بوده و برای عضویت در تیم ملی ایران رقابت می‌کنند.
- دوره‌ی انتخاب تیم ملی: دانش‌آموزانی که مدال طلای کشوری المپیاد کامپیوتر را کسب می‌کنند تا زمانی که مجاز به شرکت در المپیاد کامپیوتر باشند برای عضویت در تیم ملی اعزامی به المپیاد بین‌المللی کامپیوتر رقابت خواهند کرد. در این دوره تمرکز بر تمرین و کسب تسلط بیشتر می‌باشد و در کنار آن مطالب تکمیلی نیز آموزش داده می‌شود. پس از این دوره تیم ملی متشکل از 4 نفر انتخاب خواهند شد.
- دوره‌ی آمادگی تیم ملی: پس از انتخاب تیم ملی، در طول چند ماه باقی مانده به اعزام، دوره‌ای دیگر برای آمادگی بیشتر مخصوص اعضای تیم برگزار می‌شود.
مباحث مطرح در آزمون
سرفصل‌های آزمون به طور کلی عبارت‌اند از: گراف‌ها (تعاریف و مسائل اولیه‌ی گراف‌ها و درخت‌ها)، ترکیبیات و استراتژی‌های حل مسئله (استقرا، دوگونه‌شماری، لانه‌کبوتری، ناوردایی، آنالیز ترکیبی، اصل شمول و عدم شمول، بازی‌های ترکیبیاتی، اکسترمال و رنگ‌آمیزی)، احتمالات (تعاریف اولیه) و خلاقیت ریاضی.
شرایط شرکت در المپیاد کامپیوتر چیست؟
برای اطمینان از شرایط هر سال به بخش‌نامه‌ی مرحله‌ی اول المپیادها که به مدارس ارسال می‌شود رجوع کنید. همچنین این بخش‌نامه بر روی سایت معاونت دانش‌پژوهان جوان قرار می‌گیرد.
دانش‌آموزان مجاز به شرکت در المپیاد کامپیوتر طبق بخش‌نامه‌ی سال 1394 باید واجد شرایط زیر باشند:
- سال دوم ریاضی فیزیک (سال دهم): نمره درس ریاضی (1) داوطلب کمتر از 15 نباشد.
- سال دوم کامپیوتر شاخه‌ی فنی حرفه‌ای و کاردانش: نمره درس ریاضی (1) داوطلب کمتر از 15 نباشد.
- سال سوم ریاضی فیزیک (سال یازدهم): معدل دروس ریاضی (1) و ریاضی (2) داوطلب کمتر از 15 نباشد.
- سال سوم کامپیوتر شاخه فنی حرفه‌ای و کاردانش: معدل دروس ریاضی (1) و ریاضی (2) داوطلب کمتر از 15 نباشد.
جوایز و امتیازات قبولی در مراحل مختلف المپیاد کامپیوتر و کسب مدال کشوری یا جهانی چیست؟
در حال حاضر امتیازات شرکت در المپیاد کامپیوتر به ترتیب زیر می‌باشند:
- مدال برنز کشوری: مانند دیگر المپیادها، مطابق مصوبه شورای هدایت استعدادهای درخشان وزارت علوم، تحقیقات و فن‌آوری علاوه بر عضویت در باشگاه دانش‌پژوهان جوان، می‌توانند در کنکور سراسری از 20% سهمیه در زیرگروه آزمایشی مربوطه استفاده نمایند.
- مدال نقره‌ی کشوری: علاوه بر سهمیه‌ی مشابه مدال‌آوران برنز، به طور خاص در المپیاد کامپیوتر، مدال‌آوران نقره‌ی کشوری می‌توانند در سال‌های بعد در صورت دارا بودن شرایط شرکت در المپیاد کامپیوتر، بدون شرکت در مراحل اول، دوم و آزمون مقدماتی برنامه‌نویسی مستقیماً در آزمون‌های دوره‌ی تابستانی بعد برای کسب مدال طلای کشوری المپیاد کامپیوتر شرکت کنند. برای توضیحات بیشتر در این صفحه به توضیحات «نحوه‌ی شرکت دارندگان مدال کشوری المپیاد کامپیوتر در دوره‌های بعد» رجوع کنید.
- مدال طلای کشوری: مانند دیگر المپیادها، علاوه بر عضویت در باشگاه دانش‌پژوهان جوان، پس از شرکت در آزمون‌های پیش‌دانشگاهی و اخذ دیپلم متوسطه مطابق مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی بدون شرکت در کنکور سراسری توسط باشگاه (معاونت) برای ادامه تحصیل در رشته و دانشگاه مورد نظرشان در زیرگروه مربوطه معرفی می‌شوند.
- علاوه بر موارد بالا تمامی دارندگان مدال‌های طلا، نقره و برنز جهت بهره‌مندی از تسهیلات بنیاد ملی نخبگان به این بنیاد معرفی می‌شوند.
امتیازی برای قبول‌شدگان در مرحله‌ی اول، دوم، آزمون برنامه‌نویسی و همینطور دارندگان دیپلم افتخار از دوره‌ی تابستانی، در نظر گرفته نشده است.